کودهای مناسب برای کیوی

وضعیت تغذیه باغات کیوی بهترین نوع خاک برای رشد کیوی خاکهای شنی هوموس ‌دار است و بعلت رشد رویشی فراوان و باردهی زیادی که دارد بسیار پرتوقع به عناصر غذایی می‌باشد. سیستم ریشه این درختان بسیار گسترده بوده بطوریکه در باغهای میانسال ریشه‌ها ممکن است کاملاً ‌همپوشانی داشته باشند.

درصد زیادی از ریشه‌های درختان در نزدیکی سطح زمین انتشار دارند، نحوه کود دهی باغها در انتشار ریشه نیز تاثیر داشته و در باغهایی که کود در تمام سطح باغ پخش می‌شود ریشه‌ها نیز گسترده تر از باغهایی است که کود در پای درختان داده می‌شود.

بایستی حداقل ۵۰% سیستم ریشه دسترسی به عناصر غذایی را داشته باشند تا نیاز غذایی درختان تامین شود، بنابراین بهتر است کوددهی در پای درختان انجام گیرد. در شمال ایران بکاربردن مخلوط کود دامی پوسیده و ماسه بادی به نسبت مساوی بهترین نتیجه را در پرورش این میوه داشته است.

کیوی به PH، حدودا ۵.۵ تا ۶ نیاز دارد. اصولاً خاکهای ایران تماماً اسیدی ضعیف تا قلیایی شدید بوده و فقط منطقه بخصوص در شمال ایران از رامسر تا لاهیجان دارای PH پایین می‌باشد که اختصاص به کشت چای دارد، لذا در باغات کیوی ایران بایستی از کودهایی که باعث بالا رفتن PH خاک و در نتیجه نامناسب ‌شدن خاک برای کیوی می‌شود، خودداری نمود.

کیفیت میوه در زمان برداشت و نیز طی دوران ذخیره‏ سازی به وضعیت میوه کیوی از لحاظ عناصر غذایی بستگی دارد. بنابراین، باغداران باید از کودهای آلی و شیمیایی در باغ‌های خود برای نیل به عملکرد بالاتر استفاده کنند. کاربرد عناصر غذایی معمولاً منجر به افزایش عملکرد خواهد شد اگر چه کاربرد مقادیر زیاد و یا نا متعادل عناصر غذایی اثرات سوء خود را به همراه خواهد داشت.

برای مثال سطوح نیتروژن بالا در میوه کیوی با افزایش نرم شدن این میوه طی دوره انبارداری همراه خواهد بود. هم‌چنین، زیادی نیتروژن در زمان برداشت مقدار پوسیدگی ناشی از پوسیدگی خاکستری یا بوتریتیس را افزایش می‌دهد. درختان کیوی حداقل سالانه به حدود ۱۵۰کیلوگرم نیتروژن و ۱۶۵ کیلوگرم پتاسیم در هکتار نیاز دارند.

نقش عناصر غذایی در رشد و نمو کیوی

ازت: گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد. کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود. زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد. از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.

فسفر: کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد. کمبود آن باعث لاغر شدن ساقه‌ها و کوچک شدن برگها می‌شود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود.

پتاسیم: نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است. کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پایین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهو‌ه‌ای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوه‌ها می‌توان اشاره کرد. همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم می‌باشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد.

منیزیم: کمبود منیزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد می‌کند. نکروزه شدن‌، تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی می‌باشد.

گوگرد: کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است.

عناصر ریز مغزی مانند آهن، روی، منگز، بر، مس و مولیبدن زمانی مطرح می شوند که گیاه از نظر تغذیه عناصر پر مصرف به خوبی حمایت شود و برای یک تولید خوب و با کیفیت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر کم مصرف تأثیر خود را نشان دهند. تأثیر عمومی عناصری مانند آهن، روی، مس و … در کیوی بر کیفیت و عملکرد گیاه و محصول آن می باشد، کمبود آنها به کاهش رشد گیاه، بروز علایم ظاهری، پایین آمدن کیفیت گیاه و محصول تولیدی، کاهش مقاومت گیاه در برابر آفتاب و …. دامن می‌زند. علائم کاهش این عناصر به صورت نکروزه شدن برگها، تغییر رنگ برگها و کاهش رشد گیاه بروز می‌کند.

دستورالعمل های کوددهی درختان کیوی

دستورالعمل شماره ۱ : مقدار کود برای هر تاک کیوی ۱۱۰۰ گرم اوره، ۵۰۰ گرم دی ‌آمونیوم فسفات، یک کیلوگرم کلرید پتاسیم، ۳۰۰ گرم سولفات منیزیم، ۲۰۰ گرم سولفات منگنز، ۲۰۰ گرم سولفات روی و ۵۰ گرم اسید بوریک می‌باشد.

در صورت استفاده از روش‌های کود دهی به غیر از کود آبیاری

در این روش، یک سوم کود نیتروژن و یک دوم کود پتاسیم به همراه کود فسفر، منیزیم و عناصر میکرو در مقادیر ذکر شده در فروردین ماه استفاده شود. مانده کود نیتروژن و پتاسیم در دو مرحله به فاصله یک و دو ماه از مرحله اول کاربرد، استفاده گردند.

در صورت استفاده از روش کود آبیاری

برای کوددهی باغات کیوی با این روش، توصیه می‌شود کودها در ۱۰ مرحله (هر ۱۵ روز از فروردین تا اول شهریور) به همراه آب آبیاری به درختان داده شدند. متاسفانه در باغ‏های‏ کیوی استان مازندران به ندرت از محلول ‌پاشی در طی فصل رشد درخت استفاده می‌شود. در صورتی که انجام محلول‌ پاشی در زمان و شرایط مناسب باعث بهبود کمیت وکیفیت کیوی می‌گردد. بنابراین، توصیه می‌شود برای محلول‌پاشی نیز اوره با غلظت ۵ در هزار ۴ بار در سال (فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر)؛ و دی ‌آمونیوم فسفات، کلرید پتاسیم و سولفات منیزیم هر یک با غلظت ۵ در هزار ۲ بار در سال بر روی برگ درختان کیوی اسپری شوند.

دستور العمل شماره ۲ : تحقیقات نشان داده است که بیشتر از ۶۵% جذب سالیانه عناصر غذایی توسط برگها، در ده هفته اول رشد درختان انجام می‌شود، لذا کود دهی مناسب در زمان شروع رشد درختان بسیار اهمیت دارد. مقدار سالیانه کود مصرفی بستگی به موقعیت منطقه، نوع خاک، سن درختان، نحوه هرس، میزان رشد و باردهی درختان دارد. مقدار کود لازم برای یک هکتار باغ کیوی با خاک متوسط بشرح زیر است:

سال اول : ۲۵- ۲۰ کیلوگرم ازت، ۱۰۰- ۲۵ کیلوگرم سولفات آمونیم یا ۴۵ کیلوگرم اوره که درسه تا چهار مرحله داده شود.

سال دوم : 

۶۰- ۵۰ کیلوگرم ازت (۲۹۰- ۲۴۰ کیلوگرم سولفات آمونیم یا۱۰۰ کیلوگرم اوره )

۲۵- ۲۰ کیلوگرم فسفر (۱۲۰- ۹۵ کیلوگرم فسفات آمونیوم )

۳۵- ۳۰ کیلوگرم پتاسیم ( ۶۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم )

سال سوم :

۱۰۰- ۸۰ کیلوگرم ازت ( ۵۰۰- ۴۰۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم )

۴۰-۳۰ کیلوگرم پتاسیم ( ۱۳۰-۱۰۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم )

پتاسیم در مقایسه با دو عنصر دیگر( ازت و فسفر) باید براساس نیاز درخت و باروری آن محاسبه و بکار رود. بتدریج از سال سوم تا سالهای ۷ و ۸ که باروری به حد اعلای خود می‌رسد ۱۴۰- ۱۲۰ کیلوگرم ازت (۶۵۰ کیلوگرم سولفات آمونیوم)، ۵۰ کیلوگرم فسفر (۲۴۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم) و ۸۰-۷۰ کیلوگرم پتاسیم (۱۴۰ کیلوگرم سولفات دوپتاس) به هر هکتار از باغ داده می‌شود.

چنانچه رشد درختان زیاد باشد مقدار ازت را به ۲۵۰-۲۰۰ کیلوگرم (۱۰۰۰ کیلوگرم سولفات آمونیم)، مقدار فسفر را ۱۵۰-۱۰۰ کیلوگرم (۲۵۰ کیلوگرم فسفات آمونیوم) و پتاسیم را به ۲۰۰-۱۵۰ کیلوگرم (۳۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم) می‌توان افزایش داد.

چالکود زمستانه درختان کیوی کودهای محتوی آهن، روی منگنز یا کودهای میکرو کامل به همراه کودهای سه بیست و ۲ تا ۳ مرحله محلولپاشی با کودهای میکرو کامل در طول دوره رشد (قبل از آغاز گلدهی، زمان فندقه شدن میوه ها، یک ماه بعد از محلولپاشی مرحله دوم) در افزایش تناژ محصول و سبزینگی درخت نقش بسزایی دارد.

تغذیه درختان کیوی از طریق مصرف کود های شیمیایی بعد از برداشت میوه شروع می شود و تا شروع دوره گلدهی در فصل بعد ادامه می یابد. کود های پتاسه، فسفاته، عناصر کم مصرف بعد از برداشت میوه تا قبل از شروع رشد سالیانه قابلیت مصرف دارند. کود های ازته نیز بعد از شروع رشد ریشه و به صورت تقسیطی طی ۴ مرحله تا شروع گلدهی در باغ کیوی مصرف می شوند.

کودهای فسفر و پتاس را بهتر است یکبار در سال و آن هم در پاییز یا زمستان بکار برد. ولی کود ازته باید در سه مرحله استفاده شود به ترتیب که اولین مرتبه ۱۵ روز پس از شروع رشد گیاه، دومین مرتبه پس از گل دادن درختان و سومین بار در شهریور ماه. در پاره ای از شرایط مانند مصرف نامتعادل عناصر غذایی، بالا بودن PH خاک، کارآیی جذب برخی از عناصر به خصوص عناصر کم مصرف چون آهن و منگنز کم می شود.

برای استفاده بهینه، مصرف کودها از طریق محلول پاشی ضروری است. استفاده کود های مایع کامل در نیمه اول اردیبهشت به رشد بهترکمک می کند. در زمان شکوفایی گل و حین گرده افشانی نباید محلول پاشی انجام شود. برای پرهیز از آسیب به میوه های جوان، محلول پاشی از اوایل تیر تا قبل از پیری برگ ها در نیمه دوم شهریور خاتمه می یابد. پس از محلول پاشی باغ کیوی آبیاری انجام شود.